http://www.imaik.gr/?cat=53

Η ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ

ΓΕΩΡΓΙΟΥ Σ. ΚΡΟΥΣΤΑΛΑΚΗ

Εἰσαγωγικά

Ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος, «ὁ μέγας διδάσκαλος τῆς οἰκουμένης», προβάλλει στην ἱστορία τῆς Παιδαγωγικῆς ὡς ἐπιφανής παιδαγωγός καί ψυχολόγος τοῦ ἀνθρώπου⁽¹⁾. Ἀνήκει στή χορεία τῶν θεμελιωτῶν τῆς Χριστιανικῆς Παιδαγωγικῆς. Μέ τή διδασκαλία του γιά τήν ἀγωγή τοῦ ἀνθρώπου ὁροθέτησε ἕνα ὁλοκληρωμένο παιδαγωγικό σύστημα. Τοῦτο μποροῦσε, λόγῳ τῆς ἀνθρωπολογικῆς, ψυχοπαιδαγωγικῆς και πνευματικῆς του θεμελίωσης, νά ἀντιμετωπίζη ὄχι μόνο τά προβλήματα τῆς ἀγωγῆς τοῦ ἀνθρώπου τῆς ἐποχῆς ἐκείνης, ἀλλά νά διαφωτίση καί ζητήματα διαπαιδαγώγησης τοῦ σημερινοῦ ἀνθρώπου. Ἡ παιδαγωγική τοῦ Χρυσοστόμου ἔχει χαρακτήρα διαχρονικό καί ἐπίκαιρο.

Κάθε παιδαγωγικό σύστημα εἶναι δημιούργημα τῆς ἐποχῆς, στήν ὁποία ἔζησε ὁ παιδαγωγός πού τό συγκρότησε καί ἀπό τήν ὁποία ἐνεπνεύσθη τήν παιδαγωγική θεωρία πού τό διέπει. Ἡ παιδαγωγική τοῦ Χρυσοστόμου στοιχεῖ στίς ἀνάγκες τοῦ ἀνθρώπου τῆς ἐποχῆς του καί ἀντανακλᾶ τήν ὅλη πνευματική καί πολιτισμική της ἀτμόσφαιρα. Ἡ περίοδος, στήν ὁποία ἔζησε (344/354 – 407), 4^ος μ.Χ. αἰώνας, χαρακτηρί-ζεται ἀπό τούς ἱστορικούς ὡς ἐποχή μεγάλων κοινωνικῶν, πολιτικῶν καί πνευματικῶν ζυμώσεων, ὡς περίοδος κοσμογονικῶν ἐξελίξεων στό ἀχανές κράτος τῆς Ρώμης καί ἰδιαίτερα στήν περιοχή τῆς Μεσογείου. Ἡ μετακίνηση καί ἡ πολεμική σύγκρουση διαφόρων λαῶν, ἡ ἔντονη πνευματική ἀνησυχία, ἡ ἠθική κατάπτωση τοῦ Χριστιανικοῦ κόσμου καί ταυτόχρονα οἱ ἀναγεννητικές τάσεις στούς κόλπους τῆς Ἐκκλησίας καί ἡ ἀνάπτυξη τοῦ μοναχικοῦ ἰδεώδους ἀπηχοῦν ἐσώτερες κοινωνικές καί πολιτισμικές ἀλλαγές τῆς ἐποχῆς ἐκείνης.

Στή διδασκαλία του ὁ ἱερός Χρυσόστομος προβάλλει καί σκιαγραφεῖ ἔντονα τίς ἀρνητικές πλευρές τῆς τότε χριστιανικῆς κοινωνίας καί μελετᾶ τό ὑπόστρωμα μιᾶς ὁσημέραι αὐξανόμενης θρησκευτικῆς παθογένειας⁽²⁾.

Ἐκείνη τήν κρίσιμη ἐποχή ἡ χριστιανική διδασκαλία εἶχε μεγάλη ἀπήχηση στίς καρδιές τῶν ἀνθρώπων καί ἰδιαιτέρως στά εὐρύτερα λαϊκά στρώματα. Θέματα σημαντικά καί ταυτόχρονα ἑλκυστικά, πού προέβαλλε ἡ χριστιανική παιδεία, ὅπως ἐκεῖνα γιά τήν μοναδική ἀξία τῆς ψυχῆς καί τῆς προσωπικότητας τοῦ ἀνθρώπου, γιά τίς ἀδελφικές σχέσεις μεταξύ τῶν ἀνθρώπων, γιά τίς ἰσότιμες σχέσεις τοῦ ἄνδρα καί τῆς γυναίκας ἔναντι τοῦ Θεοῦ, γιά τή δύναμη τῆς παιδαγωγικῆς λειτουργίας τῆς οἰκογένειας, γιά τή μεγάλη σημασία τῆς ἀγωγῆς τῶν παιδιῶν, ὅλα αὐτά τά ζητήματα, μέσω τῆς διδασκαλίας, ἀνεμόρφωσαν σταδιακά τήν κοινωνία τῆς ἐποχῆς ἐκείνης. Ἡ δυναμική αὐτή τῆς κοινωνικῆς παιδείας διεπότισε ὅλους σχεδόν τούς τομεῖς τῆς δημόσιας καί τῆς ἰδιωτικῆς δραστηριότητας·  τή νομοθεσία, τή διοίκηση, τά ἤθη καί τά ἔθιμα, τήν ἐκπαίδευση τῶν νέων.  Συνέχεια →